Раҫҫей Федерацийӗн тата Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Ҫеҫпӗл Мишши тата Куҫма Турхан ячӗллӗ премисен лауреачӗ Аристарх Дмитриев ӗнер, утӑ уйӑхӗн 22-мӗшӗнче, пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Вӑл — сӑвӑҫ, прозаик, тӑлмач.
Аристарх Дмитриев Етӗрне районӗнчи Улӑх Шӑмат ялӗнче 1940 ҫулхи кӑрлачӑн 3-мӗшӗнче ҫар ҫыннин ҫемйинче ҫуралнӑ. Унӑн ачалӑхӗ Ҫӗрпӳ районӗнчи Янтуш ялӗнче иртнӗ. Мускаври М. Горький ячӗллӗ Литература институтӗнче вӗреннӗ. Хӗсмет хыҫҫӑн пичет ӗҫне кӳлӗннӗ. «Ҫамрӑк коммунист», «Советская Чувашия» хаҫатсенче, «Ялав» журналта, Чӑваш кӗнеке издательствинче ӗҫленӗ.
А. Дмитриевӑн пӗрремӗш сӑвви «Ҫамрӑк коммунист» хаҫатра 1956 ҫулта пичетленнӗ, «Савнисем» поэми 1959 ҫулта «Ялав» журналта кун ҫути курнӑ. Сӑвӑ ярӑмӗсем хаҫат-журналта, «Ҫеҫпӗл ҫеҫкисем» кӗнекесенче тухнӑ.
Поэт Ҫеҫпӗл Мишшин, Ухсай Яккӑвӗн, Юрий Сементерӗн, Николай Исмуковӑн, Валери Туркайӑн сӑвви-поэмине, чӑваш халӑхӗн «Улӑп» эпосне вырӑсла куҫарнӑ.
Чӑваш Республикинчи пӗр районта гербицид тӑкса хӑварнӑ. Сиенлӗ шӗвеке Ҫӗрпӳ районӗнчи Ҫирӗккасси Туҫа ялӗнче пурӑнакансем асӑрханӑ.
«М-7» ҫул хӗррипе шӑршлӑ шыв юхса выртнӑ. Йывӑҫсем хӑрма тытӑннӑ. Ҫӗрпӳ районӗнчи Ҫирӗккасси Туҫа ялӗнче пурӑнакансем ҫакӑн пирки республика Пуҫлӑхне пӗлтернӗ тет НТРК. Михаил Игнатьев хушӑвӗпе Чӑваш Енри синкерлӗ лару-тӑрупа кӗрешекен министр ҫийӗнчех вырӑна ҫитсе килнӗ.
Усал шӗвеке Ҫӗрпӳ районӗнчи Ҫирӗккасси Туҫа ялӗнчен пӗр ҫур ҫухрӑм ҫурӑра тӑкса хӑварнӑ. Такамсем. Ӗнер-паян тӑкман. Малтанах.
Гербицида «Экология» ӑслӑлӑхпа производство предприятийӗ тасатнӑ. Ӗҫе ӗнер тытӑннӑ вӗсем. 5,2 кубла метр шӗвеке пуҫтарса илнӗ. Тасатнӑ ҫӗр ҫине тӑпра пырса тӑкӗҫ. Ӑна гербицидпа хутӑштарӗҫ. Кайран турттарса кайӗҫ.
Ҫӗрпӳ тӑрӑхӗнче пурӑнакан хӗрарӑм чие ҫырли сутма шухӑшланӑ. Хайхискер кун пирки «Контактра» халӑх тетелӗнче пӗлтерӳ вырнаҫтарнӑ, ҫынсем ӑна ытларах асӑрхаччӑр тесе сӑнӳкерчӗк лартнӑ: унта вара ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев пиҫсе ҫитнӗ чие ҫырли хушшинче тӑрать. Хӗрарӑм ҫак сӑнӳкерчӗке Михаил Игнатьевӑн Инстаграмри страницинчен илнӗ.
Паллах, ҫак пӗлтерӗве чылай ҫын асӑрханӑ. Ку кӑна мар, нумайӑшӗ ун айне комментари ҫырмасӑр иртеймен. Хӑшӗсем Элтепер чие ҫырли сутма тытӑнни пирки шӳтленӗ.
Михаил Васильевич хӑй те ҫак пӗлтерӗве курнӑ, комментари ҫырнӑ: «Ку чие ҫырли хӑйӗн пахчинчен пулсан эпӗ ӑна ӑнӑҫу сунатӑп».
Францире пурӑнакан Риет Фэст ҫемйи ҫул ҫӳреме юратать. Вӗсем Европӑран Азие кайма тухнӑ. Инҫе ҫул вӗсене Чӑваш Ене те илсе ҫитернӗ.
Ҫемье кустӑрмаллӑ ҫуртпа куҫса ҫӳрет. Ҫак кунсенче вӗсем Ҫӗрпӳ районӗ урлӑ иртсе кайнӑ. «Чӑваш Ен» наци телекуравӗн журналисчӗсем вӗсенчен интервью илсе юлнӑ.
Хрантсусен ҫулӗ ҫывӑх мар, тата нумай каймалла-ха. Килтен вӗсем икӗ ачипе пӗр уйӑх каялла тухнӑ. Каялла ҫулталӑкран ҫеҫ таврӑнма палӑртнӑ. Каласа хӑвармалла: ҫемье кунашкал инҫе ҫула пӗрремӗш хут тухнӑ.
Риет Фэст каланӑ тӑрӑх, вӗсем Парижран инҫе мар пурӑнаҫҫӗ. Вӗсем тахҫанхи ӗмӗтне пурнӑҫлаҫҫӗ – Китай урлӑ кайса каялла Инди урлӑ килӗҫ.
Хрантсуссене пирӗн ҫӗршывра вӑрман, машинӑсем нумаййи тӗлӗнтернӗ. Вӗсен хӑйсен блогӗ те пур.
Паян Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ӗҫлӗ визитпа Ҫӗрпӳ, Красноармейски районӗсенче пулнӑ.
Республика Элтеперӗ Ҫӗрпӳ районӗнче йӑлари хытӑ каяша пухса тирпейлессине епле йӗркеленипе кӑсӑкланнӑ. Вӑл контейнерсене тӗрӗсленӗ, ял ҫыннисемпе калаҫнӑ.
ЧР Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, Ҫӗрпӳ районӗн администрацийӗн пуҫлӑхӗ Игорь Николаев пӗр ял тӑрӑхӗнче пӗтӗмпе 28 лапам хатӗрленине хыпарланӑ.
Паянах республика Элтеперӗ Красноармейски районӗнче пулнӑ. Унта та вӑл йӑлари хытӑ каяша пухса тирпейлессипе вырӑнти администраци епле ӗҫленипе кӑсӑкланнӑ. Район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Александр Кузнецов Элтепере контейнерсене муниципалитетра ҫителӗклӗ вырнаҫтарнине ӗнентернӗ.
Ҫӗрпӳ районӗнче А-151 автоҫул ҫинче пӗр арҫын ҫул хӗррипе утнӑ. Хушӑран хайхискер ҫул ҫине тухса кайнӑ, машина ҫапса каясран та хӑраман. Хӑйне урӑхла тытакан арҫынна ҫул-йӗр патруль службин ӗҫченӗсем асӑрханӑ та чарӑннӑ.
Инспекторсем ҫак ҫынран тӗпчесе пӗлме пуҫланӑ. Чӑнах та, ҫакскер ӑс-тӑн енчен арпашӑнать-мӗн, пӗр вӗҫӗм пӗр ята каланӑ, хӑйӗн пирки нимӗн те пӗлтереймен.
Инспекторсем арҫынна полици уйрӑмне илсе ҫитернӗ. Унта тухтӑрсем пулӑшнипе ҫак ҫын кам пулнине палӑртма май килнӗ. Каярахпа ҫухалса ҫӳренӗ арҫынна тӑванӗсем патне илсе кайнӑ.
Чӑваш Енӗн тӗрлӗ тӑрӑхӗнче тӗпленнӗ 1о ҫемьене «Юратушӑн тата шанчӑклӑхшӑн» орденпа чысланӑ.
Сумлӑ йыша Пӑрачкав районӗнчи Василий Степановичпа Римма Александровна Авраменкосем, Шупашкарти Владимир Андреевичпа Валентина Ивановна Балановсем, Красноармейски районӗнчи Юрий Егоровичпа Римма Гурьевна Дубровсем, Патӑрьел районӗнчи Николай Алексеевичпа Светлана Васильевна Исаевсем, Куславкка районӗнчи Виталий Васильевичпа Антонина Ивановна Майоровсем, Улатӑрти Григорий Константиновичпа Мария Гавриловна Маторкинсем, Ҫӗнӗ Шупашкарти Владимир Константиновичпа Александра Ивановна Кулеминсем, Ҫӗрпӳ районӗнчи Виталий Андреевичпа Елена Михайловна Павловсем, Елчӗк районӗнчи Иван Ивановичпа Зинаида Петровна Портновсем, Шупашкар районӗнчи Евгений Николаевичпа Людмила Александровна Хорасевсем лекнӗ.
Ҫӗрпӳ районӗнчи Тӗнсӗр ялӗнчи пӗвере пулӑсем вилни пирки унччен хыпарланӑччӗ. Ун чухне ял ҫыннисем те лайӑх мар шӑршӑшӑн кӑмӑлсӑрланнӑ. Ара, сӑмсана ҫуракан шӑршӑ таврара сарӑлнӑ.
Вырӑна специалистсем тӗрӗслевпе ҫитнӗ. Чӑнах та, пӗверен сысна каяшӗ шӑрши кӗнӗ, шыв пӑтраннӑ. Пӗвере 90 яхӑн пулӑ вилнӗ. Сысна каяшӗ шӑрши ӑҫтан кӗме пултартӑр? Ҫывӑхра «Ҫӗрпӳ беконӗ» предприяти пур.
Тислӗк чӑнах та унтан юхса килнине специалистсем ҫирӗплетнӗ. Предприяти тӗлӗшпе административлӑ протокол ҫырнӑ.
Ишӗлекен ҫурт-йӗрте пурӑнакансене хӑтлӑ хваттере куҫарӗҫ. Сӑмах япӑх тесе 2017 ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗччен йышӑннисем пирки пырать. Республика программине 2019-2025 ҫулсенче пурнӑҫлама пӑхса хӑварнӑ. Асӑннӑ ӗҫлӗ хутӑн пӗрремӗш тапхӑрӗпе килӗшӳллӗн нумай хваттерлӗ 10 ҫуртра пурӑнакан 181 ҫынна 2019-2020 ҫулсенче хӑтлӑ хваттерсене куҫармалла.
Чӑваш Енӗн Стройминӗ паян пӗлтернӗ тӑрӑх, республикӑна 96,15 миллион тенкӗ килмелле. Кун пирки Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑха реформӑламалли фондпа пирӗн республика хушшинче ятарлӑ килӗшӗве алӑ пуснӑ.
Ишӗлекен ҫурт-йӗртен куҫармалли программӑна 8 муниципалитет хутшӑнать: Элӗк, Пӑрачкав, Вӑрмар, Ҫӗрпӳ, Шупашкар районӗсем, Улатӑр, Шупашкар, Ҫӗмӗрле хулисем. Программӑпа килӗшӳллӗн 287 ҫуртра пурӑнакан 753 ҫынна куҫармалла. Ун валли 371,3 млн тенкӗ кирлӗ пулӗ.
Шупашкар районӗнчи Илпеш ялӗнчи ял хуҫалӑх ҫӗрне промышленноҫ категорине куҫарнӑ. Кун пирки халӑха пӗлтермен. Аса илтерер: унта Китай ҫыннисем сӗт савучӗ ҫӗклеме палӑртнӑ, анчах ҫынсем хирӗҫленӗ.
Халӗ илпешсем питӗ кӑмӑлсӑр. Китай инвесторӗсем Муркаш тата Ҫӗрпӳ районӗсенче савут ҫӗклес ыйтӑва хускатнӑ, анчах унта та халӑх хирӗҫ пулнӑ. Кун хыҫҫӑн китайсем каллех Илпеш тӑрӑхне таврӑнни вырӑнти халӑха питех те кулянтарать.
Кӑмӑлсӑрланнӑ халӑх митинга тухасшӑн. Вӗсем ӑна йӗркелеме ирӗк илнӗ. Утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче 10 сехетре илпешсем Кӳкеҫ поселокӗнчи Ленин палӑкӗ умне пуҫтарӑнӗҫ. Унта килнисем ЧР Министрсен Кабинечӗ ку постановление саккуна пӑхӑнса тунипе туманни пирки калаҫӗҫ.
+6.3 °C